Dziedziczenie bez testamentu
Z definicji wynika, iż spadkobierca to osoba, która żyje, w momencie otwarcia spadku tj. z chwilą śmierci spadkodawcy. Wtedy ma ona prawo do dziedziczenia testamentowego lub ustawowego. Jeżeli przez zmarłego nie został sporządzony testament, prawidłowa kolejność przejmowania spadku na podstawie Kodeksu cywilnego jest następująca:
- I grupa: współmałżonek spadkodawcy, jego dzieci, a także zstępni dziecka, które nie dożyło otwarcia spadku;
- II grupa: rodzice spadkodawcy, jego rodzeństwo oraz zstępni rodzeństwa;
- III grupa: dziadkowie spadkodawcy, zstępni dziadków spadkodawcy;
- IV grupa: gmina zamieszkiwana przez spadkodawcę przed śmiercią lub Skarb Państwa.
W pierwszej kolejności do spadku zostają powołane dzieci spadkodawcy oraz małżonek. Dziedziczą oni w częściach równych. Jednak ułamkowa część spadku przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4. Oznacza to, że jeśli mąż pozostawił po sobie żonę i dwoje dzieci, to wszyscy otrzymają po 1/3 spadku. Jeśli jednak pozostawiłby żonę i czworo dzieci, to żona otrzyma 1/4 spadku a czworo dzieci pozostałe 3/4 spadku.
Gdy dziecko spadkodawcy nie dożywa otwarcia spadku, jego udział spadkowy przypada jego dzieciom - czyli wnukom zmarłego - w częściach równych.
We współczesnym prawie dzieci nieślubne i narodzone wskutek kazirodztwa mają pełne prawa spadkobierców.
W sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił zstępnych (dzieci naturalnych i przysposobionych), do spadku zostają powołani jego małżonek oraz jego rodzice. Udział każdego z rodziców, który dziedziczy wraz z małżonkiem, wynosi 1/4 spadku.
Kolejno art. 932 § 4 mówi, iż w razie, gdy jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, to w jego miejsce wchodzi rodzeństwo spadkodawcy, dziedzicząc część przypadającą rodzicowi w częściach równych. Zarazem – wedle art. 933 – udział małżonka, który dziedziczy wraz z rodzicami, rodzeństwem, czy zstępnymi rodzeństwa współmałżonka, zawsze wynosi połowę spadku.
Polecany artykuł:
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku
Kluczowym przy dziedziczeniu jest sporządzenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Pozwala to na szybkie sformalizowanie spraw majątkowych. Jak go sporządzić i co powinien zawierać?
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku służy do wszczęcia postępowania spadkowego po zmarłym. Pomaga ustalić, czy wnioskujący jest spadkobiercą, bądź nie. Może zrobić to każdy, kto ma w tym interes prawny (art. 1025 § 1 k.c.) tj. zarówno spadkobiercy, ale także na przykład wierzyciele spadkodawcy. To w przypadku, kiedy zmarły nie uregulował wierzytelności.
Stwierdzenie praw do spadku następuje zarówno przed sądem, jak i u notariusza. Zgodnie z art. 925 k.c. spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia.
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Ile jest na to czasu?
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może zostać złożony nawet po kilku latach od śmierci spadkodawcy. Największym problemem przepisów prawa spadkowego przed 2015 r. było to, iż jeżeli spadkobierca nie wiedział o spadku i nie złożył oświadczenia o dokładnej formie jego przyjęcia albo odrzucenia w ciągu 6 miesięcy od dnia oświadczenia mu o tym, że został spadkobiercą, to równocześnie przyjmował ów spadek wraz ze wszystkimi długami. Nie miało znaczenia to, czy o owych długach wiedział, czy też nie. Aktualnie spadkobierca ma prawo złożyć stosowne oświadczenie przed sądem lub notariuszem w terminie 6 miesięcy od momentu dowiedzenia się o tytule swojego powołania tj. od dnia śmierci spadkodawcy lub o tym, że został przez niego wymieniony w testamencie. Niniejsze oświadczenie może być złożone w przedmiocie:
- odrzucenia spadku w całości,
- przyjęcia spadku w całości,
- przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza
