Nie krasnal, a szczur. Wrocław ma nowy, zaskakujący pomnik z ważnym przesłaniem

• We Wrocławiu odsłonięto nietypowy pomnik gigantycznego szczura, który wzbudza duże zainteresowanie.
• Monument, sfinansowany przez studentów psychologii, to hołd dla zwierząt laboratoryjnych i przypomnienie o etyce w nauce.
• Historia Barnabusa, szczura, który zginął podczas eksperymentu, jest kluczowa dla przesłania pomnika. Jakie inne kontrowersyjne badania zainspirowały tę inicjatywę?

Wrocław, miasto słynące z setek figurek krasnali, zyskał nowy, nietypowy monument, który już wzbudza ogromne zainteresowanie. W środę, 8 października, na kampusie wrocławskiej filii Uniwersytetu SWPS odsłonięto pomnik... gigantycznego szczura. Inicjatywa, która może wydawać się żartem, ma jednak głębokie i poważne znaczenie. To hołd dla milionów zwierząt, które w imię nauki, a zwłaszcza psychologii, poświęciły swoje życie.

Uroczyste odsłonięcie monumentu zbiegło się w czasie z inauguracją roku akademickiego. Pomysł narodził się w głowach studentów psychologii, którzy również w całości sfinansowali jego budowę. Chcieli w ten sposób stworzyć trwały symbol przypominający o etycznych dylematach związanych z badaniami naukowymi.

Hołd dla cichych bohaterów nauki

Za wieloma przełomowymi odkryciami w medycynie i psychologii stoją nie tylko genialni naukowcy, ale również niezliczone zwierzęta laboratoryjne. To właśnie im dedykowany jest wrocławski pomnik.

"Na psychologii często mówi się o tym, jak wiele zawdzięczamy zwierzętom w rozumieniu ludzkich zachowań. Rzadziej wspomina się o tym, jak wiele z nich zostało w imię nauki brutalnie poświęconych" - tłumaczy w rozmowie z Gazetą Wrocławską Kamil Godawski, student i członek komitetu tworzącego pomnik. "Chcieliśmy, aby wszystkie osoby, które rozpoczynają studia na naszej uczelni, wchodząc za każdym razem na nasz wydział, mogły spojrzeć na tego szczura i mieć chwilę refleksji, że o ludziach wiemy dużo dzięki badaniom zwierząt."

Smutna historia Barnabusa

Choć pomnik przedstawia anonimowego szczura laboratoryjnego, na pamiątkowej tablicy widnieje imię "dla Barnabusa". To symboliczne odniesienie do jednego z najsłynniejszych i zarazem najbardziej tragicznych eksperymentów w historii psychologii behawioralnej.

"Barnabus był szczurem, który wziął udział w badaniach behawiorystów. Badali oni możliwości uczenia się" - opowiada w rozmowie z Gazetą Wrocławską prof. dr hab. Dariusz Doliński z Uniwersytetu SWPS. Jak wyjaśnia profesor, do ośrodków przyjemności w mózgu Barnabusa podłączono elektrody, które gryzoń mógł samodzielnie aktywować, naciskając specjalny przycisk. "Szczur bardzo szybko nauczył się, że wciśnięcie przycisku dostarcza mu takiej przyjemności. Niestety, trochę przesadził. Naciskał, naciskał i stracił życie" - dodaje prof. Doliński. Historia Barnabusa jest drastycznym przykładem tego, jak daleko posuwały się badania nad mechanizmami motywacji.

Eksperyment, który dał... nadzieję?

Pomnik ma przypominać także o innych, równie kontrowersyjnych, ale przełomowych badaniach. Jednym z nich był eksperyment dotyczący zjawiska nadziei. Szczury umieszczano w naczyniach z wodą i mierzono czas, przez jaki będą walczyć o przetrwanie. Grupa, która nie miała szans na ratunek, poddawała się już po około 15 minutach. Jednak szczury, które raz zostały uratowane i ponownie umieszczone w wodzie, potrafiły pływać nawet przez 60 godzin. Eksperyment, choć okrutny, otworzył drogę do lepszego zrozumienia tego zjawiska również u ludzi.

Nowa atrakcja czy symboliczny problem?

Wrocław od lat zmaga się z plagą szczurów, co często staje się tematem żartów i miejskich legend. Czy nowy pomnik zostanie odebrany jako ironiczna atrakcja turystyczna? Twórcy mają nadzieję, że tak się nie stanie.

"Wrocław rzeczywiście w różnych dowcipach przedstawiany jest nie tylko z krasnalami, ale też ze szczurami. Mamy problem z plagą szczurów, ale nasz szczur jest inny. To jest szczur, którego powinniśmy lubić" - podkreśla w rozmowie z Gazetą Wrocławską prof. Doliński. Zaznacza on, że monument ma uhonorować szczury laboratoryjne, które często są inteligentniejsze od swoich dzikich kuzynów, a ich poświęcenie pozwoliło rozwinąć naukę.

Pomnik szczura na kampusie SWPS nie jest więc kolejną figurką do pamiątkowego zdjęcia. To przede wszystkim zaproszenie do refleksji nad ceną postępu i cichymi ofiarami, które zostały złożone na ołtarzu wiedzy.

Źródło: Gazeta Wrocławska.