Trzęsienie ziemi w 1443 roku. „Wieże i gmachy waliły się na ziemię”
Wydarzenia z 5 czerwca 1443 roku na stałe zapisały się na kartach historii. Według relacji kronikarzy około godziny 13:15 ziemia zatrzęsła się z niewyobrażalną siłą. Jak wskazują współczesne badania, najsilniejsze trzęsienie ziemi w historii Polski miało siłę co najmniej 6 stopni w skali Richtera, a jego epicentrum znajdowało się na Wzgórzach Strzelińskich.
- Zniszczenia odnotowano na Dolnym Śląsku we Wrocławiu i Brzegu, ale były one również odczuwalne w odległym Krakowie. Wstrząsy dało się odnotować na terenie niemal całego kontynentu. Ocenia się, że w Polsce podczas tego trzęsienia ziemi mogło zginąć nawet 30 osób
– informuje portal geopark.org.pl
Kronikarz Jan Długosz opisywał apokaliptyczne sceny: "wieże i gmachy waliły się na ziemię, rzeki występowały z łożysk, a ludzie nagłym strachem zdjęci, od zmysłów i rozumu odchodzili".
Zniszczenia we Wrocławiu, Krakowie i Brzegu
Skutki kataklizmu były najbardziej odczuwalne na Dolnym Śląsku, ale dotarły również do Małopolski. We Wrocławiu pękały mury domów, a w Brzegu zawaliła się część sklepienia kościoła farnego. Ogromne zniszczenia odnotowano także w odległym Krakowie.
„Roku pańskiego 1443 w czasie trwania soboru bazylejskiego, 5 czerwca o godzinie trzynastej stało się wielkie trzęsienie ziemi w pośród strasznych grzmotów, tak że w mieście Krakowie wszystkie mury od trzęsienia jakby zwalić się miały i straszny sprawiały łoskot, a w wielu miejscach na murach i sklepieniach pokazały się nie małe szpary i pęknięcia, leciały cegły i kamienie. (…) Wówczas to spadło sklepienie u św. Katarzyny”
– możemy przeczytać w Kalendarzu Krakowskim.
Poza kościołem św. Katarzyny ucierpiał również kościół św. Andrzeja.
Można się domyślać, że mieszkańcy wpadli w panikę. Jan Długosz notował, że ludzie "przerażeni i ogłupieni tem niesłychanie od wieków w Polsce niebywałem zjawiskiem, mieszkańcy wypadali z domów na ulicę pytając jeden drugiego: co czynić". Usuwanie szkód po kataklizmie trwało wiele miesięcy.
To nie jedyny kataklizm. Inne trzęsienia ziemi w Polsce
Okazuje się, że trzęsienie ziemi z 1443 roku nie było jedynym, które nawiedziło Polskę. Prawdopodobnie inne trzęsienie ziemi w tym samym rejonie, w 1590 roku i było przyczyną pochylenia się Krzywej Wieży w Ząbkowicach Śląskich.
- Silne trzęsienie ziemi z epicentrum na Wzgórzach Strzelińskich wystąpiło również 11 VI 1895 o godzinie 9:27. W obszarze epicentralnym Dzierżoniów, Rościszów, Bielawa oraz Strzelin, Ziębice, Przeworno, w budynkach solidnej budowy powstały rysy o szerokości 1 cm, zawaliły się kominy. Obserwowano spadanie cegieł z dachów i kominów, unoszenie się pyłu ze ścian i sufitów, mieszkańcy opuszczali w pośpiechu domy. Trzęsienia to było drugim z najsilniejszych na Dolnym Śląsku i należącym też do jednych z największych w Polsce
– informuje geopark.org.pl
Warte odnotowania są także wstrząsy w Karpatach w latach 80. XVIII wieku, których magnituda przekraczała 5,0.
Skąd się biorą trzęsienia ziemi?
Trzęsienia ziemi są wynikiem gwałtownego uwalniania energii zgromadzonej w skorupie ziemskiej. Powstaje ona na skutek ruchów płyt tektonicznych, które nieustannie się przemieszczają. Gdy naprężenia w skałach stają się zbyt duże, dochodzi do pęknięcia i gwałtownego wstrząsu, który odczuwamy na powierzchni.
Gdzie w Polsce trzęsie się ziemia? Te regiony są zagrożone
Choć Polska leży na stabilnym obszarze geologicznym, istnieją strefy o podwyższonej aktywności sejsmicznej. Jak informuje portal naukawpolsce.pl, w naszym kraju można wyróżnić dwa główne obszary występowania trzęsień ziemi:
- Pierwszy rejon obejmuje Góry Kaczawskie, Przedgórze Sudeckie, Nizinę Śląską, Wał Trzebnicki i Nizinę Wielkopolską wzdłuż linii Jelenia Góra-Leszno.
- Drugi to Kotlina Oświęcimska, Wyżyna Śląska i Wyżyna Krakowsko-Częstochowska wzdłuż linii Oświęcim-Herby.
