Formuła się nie zmienia!
Formuła Europejskiej Nocy Literatury od pierwszej edycji pozostaje niezmienna: fragmenty dziesięciu książek czytane są przez dziesięć postaci polskiej kultury w dziesięciu lokalizacjach wybranego osiedla Wrocławia. Już po raz piąty za koncepcję programową wydarzenia odpowiedzialny jest zaproszony kurator bądź kuratorka: w poprzednich latach byli to Michał Nogaś, Justyna Sobolewska, Max Cegielski oraz Anna Dziewit-Meller. Program 11. edycji literackiego święta przygotował Michał Rusinek – pisarz, felietonista, tłumacz i literaturoznawca, a dawniej także sekretarz Wisławy Szymborskiej, której fundację dziś prowadzi.
Zaproponowanym przez kuratora hasłem, które połączy 10 tekstów nadchodzącej odsłony ENL-u, jest „TEMAT RZEKA”.
- Rzeki wprowadzają ruch wśród tego, co stałe. Dają nam się nieść z ich prądem, stawiają opór, gdy płyniemy pod prąd. W literaturze bywają są symbolami, toposami, niebywale pojemnymi metaforami, także dla filozofów wierzących w ruch i zmienność - opowiada o motywie przewodnim edycji Michał Rusinek.
Dużą część tegorocznego programu literackiego stanowią opowiadania – za ich sprawą żeglować będziemy po rzekach nie tylko Europy, ale i innych części świata. Wśród polskich autorów, których krótkie formy usłyszymy podczas ENL-u, znalazł się Andrzej Stasiuk i jego pochodzące z tomu „Kroniki beskidzkie i światowe” teksty „Rzeka dzieciństwa” i „Dzień w kwietniu”, a także Kornel Filipowicz i jego traktujące o dziecięcym doświadczeniu natury opowiadanie „Radość w próżni” (ze zbioru „Formikarium, czyli w moim świecie mrówek”). Europę Środkową reprezentują też: węgierski mistrz nowelistyki Dezső Kosztolányi z opowiadaniami „Karp” i „Smok” („Dom kłamczuchów”) oraz Czeszka Radka Denemarková ze wstrząsającym portretem mężczyzny ogarniętego obsesją na punkcie wody – powieścią „Kobold”.
Aż trójka pisarzy, których proza prezentowana będzie 20 sierpnia, pochodzi z Wielkiej Brytanii, a dwójka z nich to twórcy dobrze już wrocławskiej publiczności znani. Twórczość Zadie Smith znalazła się w programie ENL-u już po raz trzeci – tym razem trafiło do niego jej opowiadanie „Sztuczna rzeka” z tomu „Grand Union”. Po raz drugi usłyszymy Roberta MacFarlane’a, tym razem we fragmencie ekologicznego „reportażu poetyckiego” „Podziemia. W głąb czasu”. Trzecim Brytyjczykiem w tegorocznej selekcji jest Colin Thubron, autor książki „Amur. Między Rosją a Chinami” – fascynującego przewodnika po rosyjsko-chińskim pograniczu, które podzielone jest nurtem tytułowej rzeki.
W tej rzecznej podróży zawiniemy i do Skandynawii, a to za sprawą jednej z najwybitniejszych powieści XX wieku, która w 1920 roku przyniosła norweskiemu mistrzowi słowa Knutowi Hamsunowi literacką Nagrodę Nobla – historii o poszukiwaniu drogi powrotnej do stanu natury „Błogosławieństwo ziemi”. Dwie ostatnie pozycje w programie ENL-u przypłyną do nas zza oceanu: usłyszymy opowiadania „Milczenie” i „Eleonora” autorstwa amerykańskiego klasyka literatury grozy Edgara Allana Poe („Opowiadania prawie wszystkie”) oraz fragment osadzonej na kanadyjskiej prowincji powieści „Nikolski” Nicolasa Dicknera.
Kurs na Przedmieście Świdnickie
Przez ostatnie lata ENL gościł już na Starym Mieście, Szczytnikach, Nadodrzu, Przedmieściu Oławskim, Placu Grunwaldzkim, osiedlu Powstańców Śląskich i Karłowicach. W tym roku wybór padł na Przedmieście Świdnickie – jedno z centralnych osiedli miasta, na północy ograniczone fosą miejską, na południu sięgające do nasypu kolejowego.
Przedmieście Świdnickie swoją historyczną nazwę zawdzięcza położeniu przed Bramą Świdnicką znajdującą się w miejskich murach – i to właśnie wyburzenie fortyfikacji Wrocławia na początku XIX wieku stało się impulsem do dynamicznego rozwoju tej okolicy. Słabo do tej pory zagospodarowane tereny w krótkim czasie stały się eleganckim salonem miasta, w którym zaczęto lokować inwestycje stanowiące odzwierciedlenie jego ambicji i potencjału. Na przestrzeni kolejnego wieku wypełniło się wytwornymi siedzibami władz, instytucji kultury i pałacami lokalnych magnatów, stanowiąc jednocześnie największe w mieście skupisko rozrywki i handlu oraz – dzięki kolejnym powstającym tu dworcom kolejowym – swego rodzaju „bramę do miasta”. Trwająca w tym czasie rewolucja przemysłowa sprawiła też, że na słabo zurbanizowanym wtedy terenie ulokowano fabryki i zakłady, których ceglane siedziby stanowią dziś postindustrialny krajobraz zachodu osiedla.
Choć wojenne zniszczenia osiedla nie ominęły, zachowało ono wiele ze swego dawnego charakteru. Przedmieście Świdnickie stanowi dziś architektoniczny kolaż: wyrafinowane XIX-wieczne kamienice i gmachy publiczne przeplatają się z architekturą poprzemysłową, perłami międzywojennego modernizmu oraz prefabrykowanymi blokami mieszkalnymi.
Trasa 11. edycji Europejskiej Nocy Literatury naświetli różne aspekty tożsamości Przedmieścia Świdnickiego: słuchacze i słuchaczki będą mieli okazję odwiedzić m.in. dwie przestrzenie położone w zabudowie postindustrialnej – klub muzyczny Transformator (ul. Tęczowa 57) i dawną Wrocławską Drukarnię Naukową PAN (ul. Lelewela 4) – oraz oba znajdujące się w granicach osiedla dworce kolejowe: Świebodzki (pl. Orląt Lwowskich 20B) i Wrocław Główny (ul. Piłsudskiego 105). Przystankami na trasie będą również: położona w sercu placu Muzealnego „tysiąclatka”, czyli Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 13 (pl. Muzealny 20), kultowy „Pałacyk” – Pałac Schaffgotschów (ul. Kościuszki 34) oraz przykład współczesnej zabudowy osiedla: Retro Office House (ul. Piłsudskiego 69/73).
Nie tylko czytania
Szczególną lokalizacją dla ENL 2022 będzie plac Kościuszki, którego wschodnia połowa zostanie zamknięta dla ruchu kołowego i zostanie na niej zorganizowana strefa literackiego relaksu. Na centralnym placu osiedla posłuchać będzie można jednego z 10 czytań ENL-u – jednak to dopiero początek zaplanowanych atrakcji. Zlokalizowana tu zostanie mobilna księgarnia, strefa gastronomiczna, a wieczorem, o 20:30, rozpocznie się pokaz filmowy w ramach organizowanego przez Wrocławską Fundację Filmową cyklu Polish Cinema for Beginners. W nawiązaniu do tematu ENL-u widzowie obejrzą klasyk polskiej kinematografii, czyli „Rejs” w reżyserii Marka Piwowskiego. Film – jako część cyklu skierowanego do mieszkających we Wrocławiu obcokrajowców – pokazany zostanie z angielskimi napisami oraz audiodeskrypcją, która ułatwi udział w seansie osobom niewidomym i niedowidzącym.
To nie jedyne wydarzenia, które przygotują nas do udziału w programie głównym Europejskiej Nocy Literatury. Przez dwa poprzedzające ENL weekendy Inne Centrum we współpracy z Wrocławskim Instytutem Kultury zaprosi wszystkich, chcących lepiej poznać Przedmieście Świdnickie, na trzy spacery po tym niezwykłym osiedlu. 7 sierpnia z Joanną Majczyk poznamy lepiej dynamicznie zmieniające się okolice ulicy Tęczowa, 13 sierpnia Agata Gabiś opowie o powojennym projekcie jakim było osiedle PKWN, natomiast 14 sierpnia ruszymy w podróż przez wieku po placu Kościuszki (prowadzący: Anka Bieliz i Kuba Żary). Samego 20 sierpnia czekają nas jeszcze dwa kolejne spacery: z tłumaczeniem na Polskim Język Migowy i z audiodeskrypcją. Uczestnicy obu wezmą udział w przystosowanych specjalnie do ich potrzeb (dzięki współpracy z Fundacją Katarynka) czytaniach.
Głosy Europejskiej Nocy Literatury
Ogłoszeniem ci roku elektryzującym publiczność są zawsze nazwiska czytających, które interpretować będą 10 fragmentów europejskiej prozy. W tym roku wśród aktorek, które 20 sierpnia pojawią się na Przedmieściu Świdnickim, znalazły się: Agata Buzek (znana m.in. z filmów „Rewers” czy „Moje wspaniałe życie”), Aleksandra Popławska („Między nami dobrze jest”, „Wataha”) i Aleksandra Konieczna („Ostatnia rodzina”, „Jak pies z kotem”). Dołączy do nich pisarka, feministka, działaczka społeczna, publicystka Sylwia Chutnik. Aktorzy, których posłuchać będzie można podczas Europejskiej Nocy literatury, to: Tomasz Schuchardt („Boże ciało”, „Jesteś Bogiem”), Jacek Beler („Inni ludzie”, „Kler”) i Marek Kalita („Hiacynt”, „Twarz”). To jeszcze nie koniec ogłoszeń – kolejne nazwiska i lokalizacje podamy w najbliższych tygodniach.
11. edycja Europejskiej Nocy Literatury odbędzie się 20 sierpnia 2022 na Przedmieściu Świdnickim. Kolejne czytania rozpoczynać się będą co 30 minut między godziną 18:00 a 22:30. Udział w wydarzeniu jest bezpłatny. Więcej informacji znajdziecie na stronie internetowej oraz na Facebooku Wrocławskiego Instytutu Kultury, który jest organizatorem wydarzenia.
