Literacka Nagroda Nobla to najbardziej prestiżowe wyróżnienie, jakie może otrzymać pisarz. W zaszczytnym gronie laureatów znalazło się pięcioro Polaków, których twórczość doceniono na całym świecie. Każde z tych wyróżnień było wielkim wydarzeniem, a reakcje samych twórców na wieść o nagrodzie bywały niezwykle barwne. Przedstawiamy galerię polskich noblistów z dziedziny literatury.
Henryk Sienkiewicz to pierwszy polski noblista
W 1905 roku nagrodę odebrał Henryk Sienkiewicz. Światową sławę przyniosło mu Quo vadis – powieść z 1896 roku, której akcja rozgrywa się w czasach Nerona. To właśnie dzięki niej uzyskał międzynarodowe uznanie. Szwedzka prasa po uroczystości zwróciła uwagę na jego wyjątkową prezencję. "Svenska Dagbladet" relacjonowała: "Henryk Sienkiewicz ma powierzchowność w wysokim stopniu dystyngowaną. Swoje lat sześćdziesiąt nosi chwalebnie, mimo siwej już bródki, starannie utrzymanej. Niezwykle prosto się trzyma. Ubrany w długi, czarny tużurek, robi wrażenie urzędnika, chłodnego, nieco sztywnego".
Władysław Reymont
W 1924 roku, Noblem uhonorowano Władysława Reymonta. Niestety, pisarz był już wtedy w podeszłym wieku i zmagał się z chorobą. Jego reakcja na wieść o nagrodzie była pełna goryczy. W liście do Alfreda Wysockiego, polskiego posła w Sztokholmie, pisał bez ogródek: "Okropne! Nagroda Nobla, pieniądze, sława wszechświatowa i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie może się rozebrać". Ciekawostką jest fakt, że w tym samym roku o nagrodę ubiegał się także Stefan Żeromski.
Czesław Miłosz - noblista na emigracji
W 1980 roku nagrodę Nobla otrzymał przebywający na emigracji w USA poeta Czesław Miłosz. Komitet Noblowski docenił go za "bezkompromisową wnikliwość w ujawnianiu zagrożenia człowieka w świecie pełnym gwałtownych konfliktów". Sam Miłosz był zaskoczony popularnością, jaka na niego spłynęła. W "Autoportrecie przekornym" komentował to z charakterystyczną dla siebie ironią: "Kiedy dostałem Nagrodę Nobla, to już całkowicie straciłem kontrolę i tylko włosy wydzierałem z głowy dowiadując się, kim jestem w oczach innych. (...) I co się dzieje, kiedy tego rodzaju poeta staje się sławny, głośny, kiedy staje się kimś w rodzaju Jana Kiepury, tenora albo gwiazdy futbolu? Naturalnie, powstaje jakieś zasadnicze nieporozumienie".
Wisława Szymborska
W 1996 roku świat usłyszał o Wisławie Szymborskiej, której przyznano Nobla "za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości". Sama laureatka była niezwykle zaskoczona i sceptycznie nastawiona do sławy, która ją czekała. W wywiadzie dla "Gazety Wyborczej" mówiła: "Ja całe życie chcę być określoną osobą - osobą - natomiast teraz chcą ze mnie zrobić osobistość. I tu się nie dam. Dlatego, że instynkt mi mówi, że to jest niebezpieczeństwo...".
Olga Tokarczuk to najnowsza polska noblistka
Ostatnią, jak dotąd, polską laureatką literackiego Nobla jest Olga Tokarczuk. Nagrodę za rok 2018 ogłoszono 10 października 2019 roku. Jej twórczość, w tym mowa noblowska zatytułowana "Czuły narrator", stała się inspiracją dla czytelników na całym świecie.